Стамбулда IJF техникалык семинары өтүп жатат. Жаңы киргизилген эрежелер кандай?

Бүгүн Түркиянын Стамбул шаарында Эл аралык Дзюдо Федерациясы (IJF) тарабынан уюштурулган техникалык семинар башталды, эртең аягына чыгат. Семинарга 79 өлкөдөн 326 өкүл катышууда, анын ичинде биздин да калыстар жана машыктыруучулар бар. Ал иш-чаранын алкагында IJF кечээ расмий түрдө жарыялаган жаңы эрежелер жана өзгөрүүлөр көрсөтүлүп, талкууланууда.
 

Бул эрежелер 2025-жылдын 1-январынан тартып колдонулат жана июндун орто ченинде, дүйнө чемпионатынан кийин, кайра каралат. Judoinsode.com сайтындагы кабарга ылайык жаңы эрежелер жана түшүндүрмөлөрү төмөнкүдөй:
 

1) Үчүнчү упай, юко кошулат. Партерде 5 секунд басып кармоого юко берилет.

Көпчүлүк адамдар IJFтин юко упайын кайра киргизүүсүн каалашты, бирок коканы эмес. Юко кайра киргизилишин каалагандардын негизги себеби, вазари упайынын өтө жеңил берилүүсү болду. Дзюдочу алдыга кулаганда да көбүнчө вазари берилчү, бул вазаринин баалуулугун төмөндөттү. Юко кайра киргизилсе, кичине ыргытмаларды төмөнүрөөк упай менен бааласа болот. Бул оң өзгөрүү катары кабыл алынууда.

IJF невазадагы (партер) 5 секунддук басып кармоо юко экенин тактаган. Ыргытмадан кийин атаандашы капталынан куласа (90 даража болсо) же жамбашка түшсө (денеси түз болсо же артка ийилип калса)  юко берилет. Ал эми атаандашы жамбашка түшүп, бирок денеси алдыга эңкейип калса, юко берилбейт.

2) Ыкма жасоо үчүн жана коргонуу үчүн башты колдонсо болот, бирок кадеттерде болбойт.

Баш менен түшүү (хэд дайвинг) эч качан колдоого алынбайт жана бул туура эмес экенин баары билет. IJF бул жагдайды түшүнүп, дайвинг атайлап жасалбай турганын билет. Чабуулда же коргонууда дзюдочу кээде башы менен түшүп калуу мүмкүн. Бул атайлап жасалган нерсе эмес жана жазаланбашы керек.

Бул дзюдочуларды баш менен түшүүгө түрткү береби? ЖОК! Бирок, өзгөчө кооптуу жана коркунучтуу учурлар болсо, бул эрежеден айрым учурларда четтөө болушу мүмкүн.

3) Куртканын (дзюдоги же кимононун өйдөңкү бөлүгү) бардык кармоолору жана белден ылдый, ички сандын өйдөңкү деңгээлине чейин кармоого уруксат берилет, бирок аны терс колдонсо, шидо берилет.

Бул бир топ суроолорду жаратат. Бул жерде айтылгандай, куртканын каалаган жеринен, анын ичинде белден ылдый да кармоого болот, бирок терс дзюдо үчүн эмес.

Негизги суроо: бул кадимки эмес кармоолор (мисалы, кайчылаш кармоо, грузин кармоо, 2 кол менен кармоо) эми атаандашка 2-3 секундда чабуул жасоону талап кылбайт дегенди билдиреби? Бардык кармоолор салттуу жең-жака кармоо менен теңелеби?

"Ички сандын өйдөңкү деңгээлине чейин" дегени так эмнени билдирет? Эгерде бул куртканын этегине тиешелүү болсо, анда жөн эле "куртканын этегинен кармоо уруксат" деп айтуу жеңилирээк жана так болмок.

 

ЖАҢЫЛАНДЫ: Кадимки эмес кармоолорго 30 секунд берилбейт, бирок мурдагыдан көбүрөөк убакыт берилет. Ал убакыттын так саны жок, ортодогу калыска байланыштуу. Эми жеңдин ичинен кармаса болот, невазада болсо шымдын учун ичинен кармаса

4) Кол же колтукту колдонуп бутту илүү, бутту кармоо, шымдан кармоо жана ички сандын өйдөңкү деңгээлинен ылдый бутту кармоого тыюу салынат жана шидо менен жазаланат.

Буттан кармоо уруксат берилет деген көптөгөн божомолдор болгон, бирок бул ишке ашкан жок.

IJF "ички сандын өйдөңкү деңгээли" деген фразаны колдонот, бул бир аз түшүнүксүз. Бул жамбаш/куймулчак аймагына тиешелүүбү?

Эгер ошондой болсо, шымдан жамбаш/куймулчак аймагынан ылдый кармоо тыюу салынган. Бирок, эгер шым жамбаш/куймулчак аймагынан жогору тийилсе же кармалса, бул уруксатпы? Бул эреже ушуну көрсөтүп жаткандай.

Эмне үчүн мындай кызыктай эреже? Биз болгону божомол кыла алабыз. Балким, IJF дзюдочу бир кол менен соде жасап жатканда, бош колу жамбаш же жамбаш аймагына тийип кеткенде, муну жазалабаш керек деп эсептейт.

5) Кумикатага (кармоо) чабуул үчүн 30 секунд берилет.

Мурда салттуу жең-жака кармоодо 45 секундга чейин кармоо мүмкүнчүлүгү бар болчу. Азыр бул 30 секундга кыскаргандай көрүнөт. Бул убакыт чектөөсү салттуу жең-жака кармоого гана тиешелүүбү? Же грузин кармоосу сыяктуу кадимки эмес кармоолорго да 30 секунд берилеби?

ЖАҢЫЛАНДЫ: Кадимки эмес кармоолорго 30 секунд берилбейт, бирок мурдагыдан көбүрөөк убакыт берилет. Ал убакыттын так саны жок, ортодогу калыска байланыштуу.

6) Тачивазада (туруу абалында) аюу кучак уруксат берилет, бирок эки кол кармашпашы керек. Эгер колдор кармашып, тегерек түзсө шидо берилет.

Эми атаандашты кучактап ыргытууга болот, бирок колдорду кармаштырбай, жөн гана анын курткасы кармалса жетиштүү. Аюу кучакка тыюу салуу көпчүлүккө жакчу эмес, бул жакшы өзгөрүү.

7) Тачиваза жана невазада кокусунан беттеш аянтынан чыгуу "Матэ!" деп жарыяланат.

IJF муну атайлап же кокусунан болгонун кантип аныктайт деген суроо бар. Бул бир аз субъективдүү, бирок терс аракеттер, мисалы, дзюдочуну сыртка түртүү жазаланат. Бирок, дзюдочу кыйынчылыкта болсо, аны кокусунан чыгып кеткендей көрсөтүшү мүмкүн. Бул так аныкталышы керек.

ЖАҢЫЛАНДЫ: Эки дзюдочунун бирөөсүнүн бир буту беттеш аянтында болсо деле, "Матэ!" жарыяланбайт. Экөө толугу менен чыккандан кийин гана жарыяланат. 

8) Ыргытуу учурунда кансецуваза колдонуулары, эгерде жаракат коркунучу жогору болсо (атаандашынын качууга мүмкүнчүлүгү жок болсо), хансоку-маке менен жазаланат.  Эгерде жаракат коркунучу төмөн болсо (атаандашынын качууга мүмкүнчүлүгү болсо), эки кол менен бир колго колдонулса, "Матэ!" жана "Шидо!" берилет.

Вакигатаме хансоку-маке менен жазаланары белгилүү, анткени дзюдочу андан чыга албайт. Бирок, кайсы ыкмалар "төмөн жаракат коркунучуна" ээ?

9) Невазада (партерде) да активдүүлүк эске алынат.

Көп убакыт бою шидо пассивдүүлүк үчүн тачивазада гана берилген. Эми невазада да активдүү чабуул эсепке алынат, бул жакшы өнүгүү.

10) Тескери сэойнагэ уруксат, бирок кадеттерде шидо менен жазаланат.

Бул тыюу салууга эч ким кубанган эмес. Эгерде тескери сэойнагэ коркунучтуу деп эсептелсе, анда дзюдодо алда канча коркунучтуу ыргытмалар бар. Бул өзгөрүүнү колдойбуз.

✔Булак - кабардын түп нускасы https://judoinside.com/news/7021/Analysis_and_questions_on_the_new_rules , ijf.org, Кыргыз Дзюдо Федерациясы